45 lat Episcoporum Poloniae coetus

„Episcoporum Poloniae coetus” – to temat konferencji, która odbyła się 9 czerwca w Archiwum Państwowym w Gorzowie.

Po II wojnie światowej wśród nowych jednostek administracyjnych znalazła się największa z nich, bo obejmująca 1/7 kraju – administratura apostolska w Gorzowie Wlkp. która liczyła w sumie 47 836 km kw.

– Nie istniały na tych terenach diecezje, bo ciągle nie było uregulowanej sprawy granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej z RFN. Kościół nie mógł zatem stworzyć stałych jednostek organizacyjnych. Mogło to nastąpić dopiero po podpisaniu porozumienia w sprawie granicy z RFN w 1970 roku i ratyfikacji tego układu w 1972 roku. Dopiero wtedy Pap. Paweł VI wydał bullę cyrkupskrypcyjną pt. „Episcoporum Polonia Coetus” z dnia 26 VI 1972 roku ustanawiając stałe diecezje na ziemiach zachodnich i północnych z administratury gorzowskiej wyłoniły się trzy diecezje, wśród nich diecezja gorzowska ze stolicą w Gorzowie Wlkp. – wyjaśnia ks. Dariusz Śmierzchalski Wachocz, historyk Kościoła.

Jeden z wykładów „Zabiegi bp Wilhelma Pluty mające na celu uregulowanie statusu prawnego powojennej administracji gorzowskiej” wygłosił ks. Dariusz Gronowski. Prelegent podkreślił, że kluczowe znaczenie w tej sprawie miało wystąpienie bpa Wilhelma Pluty w trakcie obchodów 25-lecia przyłączenia Ziem Zachodnich i Północnych do Polski we Wrocławiu 4 maja 1970 roku. Oto jego fragment: „Teren ten woła, krzyczy o podział na nowe jednostki administracji kościelnej. Jeżeli siostrzyce Kołobrzegu: Kraków, Wrocław, Gniezno – są już arcybiskupstwami, to Kołobrzeg nawet nie jest administracją apostolską. I dlatego te kamienie krzyczą o to, by teren ten podzielić.”

– Sprawa uregulowania statusu prawnego organizacji Kościoła w Polsce była postulowana i oczekiwana przez wszystkich. Dlatego pełnoprawne diecezje na Ziemiach Zachodnich powstałyby z pewnością. Bp Pluta i jego współpracownicy widzieli jednak także potrzebę podziału ogromnej gorzowskiej administracji kościelnej. Ten podział na trzy diecezje dokonany w 1972 roku nie odbyłby się lub przynajmniej nie w tym kształcie bez usilnego działania bpa Pluty – wyjaśnia ks. Gronowski.

W konferencji wziął udział bp Tadeusz Lityński, który zauważy, że osobą, która spaja obie rocznice jest św. Jan Paweł II. – Uczestniczył jako członek episkopatu przy tej pierwszej decyzji, a drugą już sam podejmował. To, że jesteśmy dziś w takiej, a nie innej diecezji, to decyzja św. Jana Pawła II – zauważył biskup.

Konferencję zorganizował ordynariusz diecezji zielonogórsko-gorzowskiej bp Tadeusz Lityński, Archiwum Państwowe w Gorzowie oraz Polskiego Towarzystwa Historycznego – oddział  w Gorzowie.